آنچه در این مقاله می‌خوانید
جنگل‌های حرا
پرچم امید بالا می‌ماند اگر…
بوشهر؛ نامی که در درازنای تاریخ یادآور خاطرات، تجربیات، جنگ‌ها و صلح‌هاست. زیبایی‌های شگفت‌انگیز و خارق‌العاده‌اش، دل‌وجان هر بیننده‌ای را مسحور می‌کند. از زیبایی‌های آن، می‌توان به جنگل‌های حرا (مانگرو) اشاره کرد. نهال‌های حرایی که طی چند سال اخیر با دستان پرتوان انجمن‌های مردم‌نهاد کاشته شده است و البته این عمل طبیعت دوستانه خیال ایستادن ندارد.
کافی است یکبار به بوشهر سفر کنید تا در حاشیه بزرگراه امام علی، خودنمایی نهال‌های حرا مشاهده کنید. در سالی که گذشت نزدیک به ۳۰ هزار نهال حرا سمت جزیره شیف کاشته شده است. این جنگل‌ها زیستگاه‌های مناسبی برای اسکان انواع پرندگان بومی و مهاجر است. همین امر بر جذابیت گردشگری این جنگل‌ها می‌افزاید.
غروب که می‌شود آوای پرندگان لابه‌لای نهال‌های حرا، سکوت حکم‌فرما در منطقه را می‌شکند و با سرخی پاشیده شده بر پهنه آسمان آرامش دوچندان را موجب می‌شود.
ریشه‌هایش در آب مقدس، استوار و سربلند، این گیاه از گونه گیاهان شورپسند.
اگر اندکی شور ماجراجویی و کمی قوه کنجکاوی‌تان روشن باشد، زندگی‌های مهیج و نادیدنی خاصی را از لابه‌لای نهال‌های حرا می‌بیند. از ماهی گل‌خورک گرفته تا اگرت و سلیم و کاکایی و گیلان‌شاه و… . محمد درویش، نام‌آشنای حوزه محیط‌زیست، بر این باور است که هیچ اکوسیستم دیگری توان رقابت با این نوع جنگل‌ها را ندارد. ویژگی ممتاز جنگل‌های حرا نسبت به جنگل‌های دیگر این است که جنگل‌های حرا به زیست پالایی آب و به تنوع زیستی پرندگان، کاهش جمعیت آفات و خسارت به اراضی کشاورزی کمک می‌کند. یکی از جذابیت‌های منحصربه‌فرد جنگل‌های حرا این است که از آنان به‌عنوان صندوق ارزی پایدار سرزمین یاد می‌شود. جنگل‌های حرا قادرند سالانه حدود ۶ تا ۸ تن کربن را در یک هکتار از خاک ذخیره کنند. این جنگل‌ها مهم‌ترین تصفیه‌کننده آب هستند که با تخریب آنها کیفیت آب در خلیج‌فارس و دریای عمان نیز کاهش می‌یابد.
جنگل‌های حرا در استان بوشهر
دلیل نام‌گذاری این نوع پوشش گیاهی به حرا به این خاطر است که در افسانه‌ها بر این باورند که حرا؛ درختی است که از اشک چشم انسان روییده است.
از حیات حیرت‌انگیز این گیاه می‌توان به هم‌زیستی مسالمت‌آمیزش با آب دریا و خاک اشاره کرد. باتوجه‌به منابع سرشار آب دریا، حراها کمک بسیار شایانی در راستای مهار بیابان‌زایی هستند. در حال حاضر، جنگل‌های حرا در عسلویه با ۳۹۰ هکتار یکی از بزرگ‌ترین پوشش‌های گیاهی در ایران است.
در کنار همه فوایدی که این نوع پوشش گیاهی دارد، اما تهدیدات بسیاری متوجه آن است. انسان، این اشرف مخلوقات خالق عمده این تغییرات است. ساخت‌وساز در محدوده جنگل‌های حرا مانع رسیدن آب شیرین به این‌گونه می‌شود. کوچ پرندگان که در نهایت منجر به نابودی این جنگل‌ها می‌شود.
برای حفظ این جنگل‌ها، نیازی به وضع قوانین نیست. کافی است آموزش‌های زیست‌محیطی را از همان اوان کودکی در وجود کودکان نهادینه کرد. بدیهی است که این کودکان در بزرگسالی نیازی به تذکر و یادآوری و تلنگر ندارند. انسان‌هایی مسئولیت‌پذیر خواهند بود که در رده‌های مدیریتی، ژینایی وطن را ضمانت می‌کنند. فرزندان آگاه، والدین آگاهی می‌شوند و فرزندان آگاهی نیز پرورش می‌دهند.
بایدها و نبایدها را در طبیعت جدی بگیریم، در هنگام بازدید از جنگل‌های حرا سکوت را رعایت کنیم. پوشش مناسب با منطقه (استتار) را در نظر بگیریم. با تعداد نفرات کمی به مناطق موردنظر برویم.
جنگل‌های حرا را حفظ کنیم!
آینده سبز خواهد بود وقتی کنشگران به حق‌وحقوق خودآگاه باشند و منفعت‌طلبی شخصی و آنی را کنار گذاشته، آستین همت بالا بزنند و بذر زندگی بکارند ولو اینکه خودشان بهره‌ای از آن نبرند. مثال همان پیرمردی که بر گذرگاهی درختی می‌کاشت، جوانکی از آن حوالی می‌گذشت به پیرمرد کنایه زد که در وقت کهن‌سالی و فرتوتی این چه‌کار بیهوده‌ای است وقتی خود از ثمره‌اش بهره نخواهی برد. آن کهن‌سال پاسخ داد: دیگران کاشتند ما خوردیم، ما بکاریم دیگران بخورند. این مانیفست “انسانیت” است.
نقش کنشگران آگاه و خردمند در ساختن آینده‌ای سبز و امیدوار حیاتی است. هیچ فردی در قالب یک کنشگر آگاه آفریده نمی‌شود، مگر اینکه در مراکز آموزش‌وپرورش، آگاهی و خرد رونق داده شود. کودک آگاه، بزرگسالی مسئولیت‌پذیر و دوستدار طبیعت خواهد بود. دوستدار طبیعت، حافظ میراث طبیعی و فرهنگی و… میهنش خواهد بود.
در زمانه‌ای که “خرد” حلقه مفقود شده حیات بشر است، باید تا می‌توانیم سبز اندیش باشیم و سبزاندیشی را ترویج دهیم. این سبزاندیشی در هر حوزه‌ای که باشد اعم از فرهنگ، ادبیات، محیط‌زیست و… ما را به سمت‌وسویی سوق می‌دهد که بر طبل “انسان بودنمان” بکوبیم و به آینده این خاک و بوم امیدوار باشیم.
پرچم امید بالا می‌ماند اگر مدیران، معلمان، استادان و به‌ویژه پدرها و مادرها بر آگاهی خود بیفزایند تا موجبات بیشتر ژینایی وطن را فراهم کنند.
پرچم امید بالا می‌ماند اگر…
نویسنده: دکنر هما نیک‌پیام
